04 sep Tonaal geluid
In veel bestemmingsplanprocedures is geluid een belangrijk aandachtspunt. Een goede ruimtelijke onderbouwing van een bestemmingsplan besteedt aandacht aan alle relevante planologische aspecten, waaronder (in veel gevallen) het aspect geluid. Het aspect ‘tonaal geluid’ wordt daarbij weleens vergeten. In dat geval is een bestemmingsplan kwetsbaar voor schorsing, of erger: vernietiging.
Tonaal geluid bevat zuivere tonen zoals fluiten, piepen en brommen waardoor het extra hinderlijk kan zijn. Geluiden met een tonaal karakter komen vaak voor bij geluidsbronnen zoals een slijptol, jankende tandwielkasten, brommende transformatoren, gierende ventilatoren, bepaalde typen (cross)motoren, modelvliegtuigen, trilapparatuur in de betonindustrie, passagegeluid van trams over stalen bruggen of kettingzagen. Een bijzondere vorm van tonaal geluid is de achteruitrijsignalering bij transportmaterieel. De Afdeling heeft geoordeeld dat ook hanengekraai een tonaal karakter heeft (ECLI:NL:RVS:2009:BH4638).
Voor geluid met een tonaal karakter geldt in beginsel een straffactor van 5 dB(A). Er geldt alleen een toeslag als het bijzondere geluid waarneembaar is bij of in een geluidsgevoelig object. In complexe situaties dient de toeslag met gezond verstand te worden toegepast (ECLI:NL:RVS:2016:854). Beoordeling van dit geluid is vaak subjectief en daarmee voer voor deskundigen. Een piekgeluid is niet altijd een bewijs dat sprake is van geluid met een tonaal karakter (ECLI:NL:RVS:2019:634).
Een meer objectieve methode is de ‘kritische bandbreedte methode’. Deze wordt beschreven in ISO 1996-2 Annex C. Deze methode geeft aan in hoeverre de tonale component hoorbaar is. Daarmee is er een representatieve meetmethode die (gebaseerd op wetenschappelijke inzichten) objectief in beeld brengt of de mens een geluid al dan niet als tonaal kan waarnemen. Dit is door de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State bevestigd (ECLI:NL:RVS:2009:BH4638 en ECLI:NL:RVS:2006:AX9046).
Indien geen rekening wordt gehouden met tonaal geluid kan dit reden zijn voor vernietiging van een bestemmingsplan (ECLI:NL:RVS:2020:1264, vgl. ECLI:NL:RVS:2015:250). Tegelijkertijd gelden er ook uitzonderingen: bij piekgeluiden in het kader van industrielawaai speelt tonaal geluid geen rol (Handleiding Meten en Rekenen Industrielawaai, p. 44 e.v.). In dat geval hoeft geen straffactor voor tonaal geluid te worden toegepast. Dit is door de voorzieningenrechter van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State in een uitspraak van 29 augustus 2023 bevestigd (ECLI:NL:RVS:2023:3267).
Geconcludeerd kan worden dat geluid met een tonaal karakter weliswaar een bijzonder technisch aspect is, maar dat het voor belanghebbenden in bestemmingsplanprocedures van groot belang is dat het zorgvuldig wordt beoordeeld.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Martijn Fleers, tel. 070 358 89 90