Wat kan ik doen als een overeenkomst niet wordt nagekomen?

15 jul Wat kan ik doen als een overeenkomst niet wordt nagekomen?

Wanneer u een contract heeft gesloten, gaat u ervan uit dat de afspraken in dit contract worden nagekomen. Het komt echter regelmatig voor dat de contractspartij de overeenkomst niet nakomt. Indien deze tekortkoming kan worden toegerekend aan de contractspartij (dat wil zeggen: het is zijn schuld of het komt voor zijn risico) is er sprake van wanprestatie. U kunt verschillende routes bewandelen naar het door u (uiteindelijk) beoogde resultaat. Hieronder een selectie van de mogelijkheden.

Ingebrekestelling (en nakoming)

U dient eerst uw wederpartij een bericht te sturen waarin u hem een redelijke termijn geeft om alsnog de overeenkomst na te komen. Deze stap is meestal verplicht om verdere maatregelen te kunnen nemen. De termijn is redelijk indien de schuldenaar een eerlijke kans heeft gekregen alsnog zijn schuld te voldoen. Deze termijn kan verschillen per geval maar in het algemeen wordt een termijn van 14 dagen als een redelijke termijn beschouwd. Bij voorkeur stuurt u uw ingebrekestelling per e-mail en per aangetekende post.

Wanneer duidelijk is dat de wederpartij niet meer kan of zal nakomen, hoeft u geen ingebrekestelling te sturen. Een voorbeeld is de onmogelijkheid goederen te leveren die door brand teniet zijn gegaan of wanneer de wederpartij zelf aangeeft niet na te zullen komen. De wanprestatie kan dan niet meer worden opgeheven en er kan direct schadevergoeding worden gevorderd.

Ontbinding en (vervangende) schadevergoeding

Indien uw contractspartij de overeenkomst niet binnen de gestelde termijn is nagekomen, dan is hij in verzuim. U kunt dan de overeenkomst ontbinden en (vervangende) schadevergoeding vragen. U kunt bijvoorbeeld na het intreden van het verzuim de overeenkomst door een derde laten uitvoeren en de kosten daarvan op uw eerdere niet presterende contractspartij verhalen.

Vrijwel iedere tekortkoming in de nakoming van een overeenkomst kan leiden tot ontbinding, maar de tekortkoming moet de ontbinding wel rechtvaardigen; de tekortkoming mag dus niet te gering zijn. Een voorbeeld van een te geringe tekortkoming is het eenmalig te laat betalen van een huurtermijn. In sommige gevallen kan een tekortkoming ook direct als reden voor ontbinding worden aangewezen.

Een overeenkomst ontbinden kunt u doen door een brief aan de wederpartij te sturen waarin u aangeeft dat u de overeenkomst ontbindt. Een ontbinding van de overeenkomst doet die overeenkomst eindigen en leidt ertoe dat partijen worden bevrijd van hun overeengekomen verplichtingen. In het geval van een huurovereenkomst is hierop een uitzondering gemaakt.

Door ontbinding eindigt de overeenkomst tussen partijen. Door ontbinding ontstaat de verplichting de verrichte prestaties ongedaan te maken. Indien A aan B een motor heeft verkocht en geleverd en vervolgens betaalt B de koopprijs niet, dan kan A de overeenkomst ontbinden waardoor B verplicht is de motor terug te geven aan A. In het geval dat ongedaanmaking niet mogelijk is, bijvoorbeeld wanneer een product al gebruikt is, dan dient de waarde te worden terugbetaald. Een gedeeltelijke ontbinding is eveneens mogelijk.

Indien de wederpartij in verzuim is, kunt u ook (vervangende) schadevergoeding eisen. Dit houdt in dat de wederpartij in plaats van de overeengekomen prestatie nakomt een schadevergoeding betaalt. Waarbij voor ontbinding niet vast hoeft te staan dat de tekortkoming in de nakoming toerekenbaar is aan de schuldenaar, is dit bij schadevergoeding wel het geval. Om voor schadevergoeding in aanmerking te komen, moet de tekortkoming te wijten zijn aan de schuld van de wederpartij. Ook moet vast komen te staan dat er sprake is van causaal verband tussen de schade en de tekortkoming, oftewel de schade moet voortvloeien uit de tekortkoming. Schadevergoeding ziet meestal op vermogensschade, zoals geleden verliezen, misgelopen winsten en incassokosten. In sommige gevallen is ook vergoeding van andere schade dan vermogensschade mogelijk, maar die mogelijkheden zijn aanzienlijk beperkter.

Opschorting

U kunt, onder omstandigheden, ook de eigen verplichting (betaling / uitvoering) opschorten voor de duur dat uw contractspartij de overeenkomst niet nakomt. Dit betekent dat u wacht met het uitvoeren van de eigen prestatie uit overeenkomst, totdat de wederpartij nakomt. Er bestaan twee basisvoorwaarden waaraan voldaan moet zijn om over te kunnen gaan tot opschorting:

1. Opschorting vindt plaats wanneer de partij die wil opschorten een ‘opeisbare verordening’ heeft, oftewel de wederpartij zou per direct moeten presteren;
2. Er moet voldoende samenhang bestaat tussen de over en weer staande verplichtingen. Als sprake is van ‘tegenover elkaar staande verplichtingen’, dan is de samenhang al gegeven. Maar dit is niet altijd het geval. Een voorbeeld is wanneer A zijn boot verkoopt aan B, en later met B afspreekt dat hij ook de bruidstaart zal bakken, dan zijn dat twee verschillende verplichtingen die niet voldoende samenhang hebben.

De juridische regeling van opschorting kent veel verschillende vormen en het inroepen van een opschortingsrecht is ook niet zonder risico’s. Wanneer bijvoorbeeld een te groot gedeelte van te betalen prijs wordt opgeschort, bestaat het risico dat de andere partij de overeenkomst ontbindt, omdat u uw (betalings)verplichting niet nakomt.

Nakoming

Ook nadat de wederpartij in verzuim is geraakt, kunt u alsnog nakoming vorderen indien dit niet onmogelijk is geworden. Als u nakoming vordert, blijft de overeenkomst intact en moet u zelf ook nakomen. Deze route wordt meestal gekozen indien de schuldeiser zelf belang heeft bij het nakomen van de overeenkomst. Dat is bijvoorbeeld het geval indien de schuldeiser zelf ook al verplichtingen is nagekomen of de verplichtingen van de wederpartij niet ergens anders zijn te verkrijgen. Een voordeel van een actie tot nakoming is dat de omvang van de geleden schade niet bewezen hoeft te worden. Ook hoeft u geen rekening te houden met eigenschuldverweren, verrekening van voordeel en de liquiditeitspositie van uw contractspartij.

Beslag

Soms kan het zinvol zijn om (eerst) beslag te leggen op bankrekeningen of eigendommen van de andere partij.

Overeenkomst

We komen met enige regelmaat overeenkomsten tegen waarin niet, althans niet voldoende concreet, is bepaald wat er gebeurt als een van de partijen de overeenkomst niet, althans niet deugdelijk, nakomt. Het is mede daarom van essentieel belang om extra aandacht te besteden bij het opstellen van een overeenkomst.

Rechter

Als u er samen met uw contractspartij niet uitkomt of hij reageert niet op uw berichten is een gang naar de rechter mogelijk de aangewezen route.

Bent u (mondeling of schriftelijk) een overeenkomst overeengekomen en komt uw contractspartij deze niet, althans niet deugdelijk na, dan staan we u graag met raad en daad terzijde. We helpen u ook graag bij, bij het opstellen of beoordelen van een nieuwe of bestaande overeenkomst.

Deze auteur is niet langer werkzaam bij FDJ Advocaten, voor meer informatie kunt u terecht bij Tom van Dijk (0703588990).